เงามืดเหนือเนินเขาเพนเดิล เจาะลึกคดีแม่มดสุดอื้อฉาวของอังกฤษ

เรื่องราวของ Pendle hill witches หรือ ‘แม่มดเพนเดิล’ เป็นหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์ที่ดำมืดที่สุดของอังกฤษในช่วงต้นศตวรรษที่ 17 ท่ามกลางความหวาดกลัวต่อไสยศาสตร์และเวทมนตร์ เหตุการณ์นี้กลายเป็นหนึ่งในการไต่สวนแม่มดที่มีชื่อเสียงและน่าตื่นตะลึงมากที่สุด ภายใต้ข้อกล่าวหา การทรมาน และการลงโทษที่โหดร้าย กำเนิดจากภูมิภาคชนบททางตะวันตกเฉียงเหนือของอังกฤษ เรื่องราวนี้สะท้อนให้เห็นถึงความเปราะบางของมนุษย์ต่ออคติ ความเชื่อ และอำนาจของกฎหมายในยุคมืด

ย้อนกลับไปในปี 1612 บริเวณ Pendle Hill ในเขต Lancashire ถูกปกคลุมด้วยบรรยากาศแห่งความหวาดระแวงและความไม่ไว้ใจ ไม่ใช่แค่การล่าแม่มดในยุโรปที่กำลังโหมกระหน่ำ แต่ความหวาดกลัวต่อปีศาจและไสยศาสตร์ยังฝังรากลึกในสังคมอังกฤษ ภูมิภาคนี้มีข่าวลือเกี่ยวกับกลุ่มหญิงชรา ชาวบ้านผู้ยากจนและขอทานที่น่าสงสัยว่าเกี่ยวข้องกับเวทมนตร์ การแจ้งความต่อทางการเกิดขึ้นเมื่อเด็กหนุ่มคนหนึ่งกล่าวหานาง Alizon Device ว่าเสกให้เขาล้มป่วย ซึ่งกลายเป็นชนวนสำคัญของคดีนี้

บรรยากาศแห่งความกลัวและอคติ

คดี Pendle witches ก่อให้เกิดความหวาดผวาอย่างลุกลาม ตามมาด้วยการจับกุมคนอีกหลายคน ส่วนใหญ่มาจากครอบครัวสองตระกูลใหญ่ คือ Device กับ Chattox ที่ขัดแย้งกันอยู่ก่อนแล้ว ผู้ถูกกล่าวหาเผชิญการซักถามอย่างโหดร้าย โดยเฉพาะ Lily Device เด็กหญิงอายุเพียงเก้าขวบที่กลายเป็นพยานของอัยการ สิ่งที่น่าสลดใจคือ หลักฐานส่วนใหญ่ตั้งอยู่บนคำพูด การซุบซิบนินทา และความเชื่อเก่าแก่ มากกว่าอาศัยหลักฐานทางวิทยาศาสตร์หรือเหตุผล

กระแสสังคมกับบทบาทของกฎหมาย

อังกฤษยุคนั้นบังคับใช้กฎหมายปราบปรามแม่มดอย่างเคร่งครัด ภายใต้พระราชบัญญัติปี 1604 ของราชาเจมส์ที่ 1 ความผิดฐานใช้มนตร์ดำหรือสาบแช่งผู้อื่นถือว่าเป็นอาชญากรรมร้ายแรงที่ถึงขั้นประหารชีวิต Pendle witches จึงกลายเป็นทั้งเหยื่อของกฎหมายและกระแสสังคม ชุมชนเองก็ร่วมผลักดันให้เกิดการไต่สวนแทบจะทันทีเมื่อมีข้อกล่าวหา

เคสนี้ไม่ได้มีแต่เพียงประเด็นด้านคดีเท่านั้น แต่ยังสะท้อนปัญหาทางชนชั้นและเศรษฐกิจ ผู้ถูกกล่าวหาส่วนใหญ่เป็นหญิงยากจน หรือคนที่อยู่ชายขอบของสังคม พวกเธอขาดอำนาจต่อรอง ไร้โอกาสได้ปกป้องตัวเองอย่างถูกต้องตามกฎหมาย เมื่ออาศัยอยู่ในสังคมที่เต็มไปด้วยอคติ ภัยจาก “ปีศาจ” จึงไม่ใช่สิ่งเร้นลับเท่านั้น แต่บางทีอาจหมายถึงอคติในใจคน

มรดกทางประวัติศาสตร์และผลสะท้อนปัจจุบัน

เหตุการณ์ Pendle witches ได้กลายเป็นแรงบันดาลใจในวัฒนธรรมป๊อป ทั้งหนังสือ ละคร หรือการท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ที่ Pendle Hill ถึงปัจจุบัน นักวิชาการบางส่วนพยายามรื้อฟื้นข้อเท็จจริงและตั้งคำถามถึงความยุติธรรมที่หายไปในศตวรรษที่ 17 สิ่งนี้กระตุ้นให้เกิดบทสนทนาเกี่ยวกับอคติในระบบยุติธรรมที่ยังปรากฏในโลกยุคใหม่ เช่น ข่าวลือที่กลายเป็นความจริงในทางกฎหมาย หรือการตัดสินคนจากฐานะทางสังคม

ในฐานะมนุษย์หนึ่งคน เราควรเรียนรู้จาก Pendle witches ว่าความเชื่อผิด ๆ และการหวาดกลัวสิ่งที่เราไม่เข้าใจมีพลังร้ายกาจเพียงใด หลายชีวิตต้องสูญเสียโดยไม่มีหลักฐานชัดเจน เพียงเพราะความแตกต่าง หรือการไม่มีเสียงในสังคม ปฏิเสธไม่ได้ว่าส่วนหนึ่งของสังคมในวันนี้ก็ยังตกเป็นเหยื่อของอคติรูปแบบอื่นที่วิวัฒนาการไปตามกาลเวลา

ถ้ามองกลับไป เหตุการณ์ Pendle witches คือประจักษ์พยานสำคัญว่า ความมืดของจิตใจมนุษย์มักทรงอิทธิพลเหนือข้อเท็จจริงและความเป็นธรรม ทุกยุคสมัยย่อมมี “แม่มด” ที่ถูกกล่าวหา ถูกแยกขาดจากกลุ่ม หรือถูกลงโทษจากสิ่งที่คนหมู่มากเชื่อ หากเราไม่เปิดใจตรวจทานข้อเท็จจริงและข้ามพ้นอคติในสังคม กระบวนการล่าแม่มดอาจไม่ได้จบลงที่เนินเขาเพนเดิลเท่านั้น